Welke kant van het ei komt tijdens het leggen eerst naar buiten?

Als je deze vraag voorlegt aan de mensen zal er een groep zijn die beweert of denkt dat de bolle kant van het ei eerst uit het achterwerk van de hen komt. En dat ze bij het uitdrijven van het ei, via haar sluitspier nog vlug de scherpe kant aan het ei geeft. De andere groep zal zeggen dat de spitse kant eerst verschijnt omdat dit het meest logisch lijkt.

Wie ooit de verhalen van Jonathan Swift heeft gelezen, waarbij de lotgevallen van Gulliver (1726) worden beschreven, weet dat er in dat imaginaire landje een groep mensen bestond die de “Big Enders” werden genoemd. Daarnaast bestonden ook de “Little Enders”, zij die een gekookt eitje steeds openden aan de spitse, puntige kant terwijl de anderen hun eitje openden aan de dikke of bolle kant. Wie heeft het nu aan het rechte eind? Komt de bolle kant eerst uit het legapparaat of is het precies de scherpe kant die het eerst tevoorschijn komt?

Geruime tijd voor het ei het levenslicht ziet, wordt de hen onrustig en beweeglijk. Tijdens deze zenuwachtige periode laat zij ook vaak een kakelend geluid horen en soms klinkt dit geluid in onze oren wat klaaglijk of zeurend. Hoe meer het ogenblik van het leggen nadert, gaat de hen het legnest van haar keuze opzoeken en blijft ze gemiddeld tussen de dertig minuten tot twee uur in het legnest.

Meestal zit zij rustig in het legnest, maar zo nu en dan schuifelt ze wat rond en pikt ze met haar snavel wat nestmateriaal op dat ze vervolgens om zich heen  gooit en dikwijls ook op haar rug terecht komt. Dit gedrag lijkt op het natuurlijke gedrag om zich zoveel mogelijk onzichtbaar te maken in haar nest. In het wild is een op het nest zittende hen kwetsbaar voor jagende dieren en predatoren. Na enige tijd wordt het ei dan gelegd door het samenknijpen van de spieren in de schaalklier en de schede in de richting van de cloaca.

Het moment waarop het ei gelegd wordt, kunnen we goed waarnemen. Vlak voordat het ei via de cloaca naar buiten komt en wordt gelegd, neemt de hen een andere houding aan. Vanuit de zittende houding gaat zij staan in een typische pinguïnachtige houding.

Een normaal ei van een kip is niet bolrond, maar min of meer torpedovormig, met een duidelijke spitse punt. In de eileider is het ei altijd met de spitse punt naar voren gericht. Naar voren betekent hier in de richting van de cloaca.

Het is niet altijd de spitse kant van het ei die het eerst naar buiten komt als een hen een ei legt.
Ongeveer 40% van de eieren wordt  gelegd met het spitse uiteinde van het ei naar voren gericht terwijl de meerderheid (60%) van de eieren gelegd wordt met de bolle kant eerst.

Wat nu bepalend is voor welke kant het eerst verschijnt bij het leggen, weet men niet zeker. Soms kunnen eieren zich 180 graden draaien in de eischaalklier. De oorzaak hiervan, of de reden voor dit omdraaien van het ei is niet bekend. Het is ook nooit aangetoond of er voor de ene of de ander manier van leggen voor- en/of nadelen zijn.

Het moment van leggen gaat meestal gepaard met een kakelend geluid. Kort na het leggen verlaat de hen (meestal nog een tijdje luid kakelend) het legnest en kijkt niet meer om naar het ei. Sommige hennen echter komen na een tiental minuten terug naar het legnest en zitten zich dan nog even op het eigen legsel.

Het verschijnsel legnood
Deze term gebruikt men om aan te geven dat een hen haar ei niet kwijt geraakt. We gaan ervan uit dat het ei te groot is om via de cloaca uit het lichaam te komen en dat het dier blokkeert op het moment van de leg. 

Het verschijnsel legnood komt niet alleen voor bij eieren die met de stompe punt naar voren door de eileider schuiven. Legnood komt ook voor bij hennen die een ei in de eileider hebben waarvan de spitse punt naar voor ligt.

Het is dus een verschijnsel dat los staat van de ligging van het ei in de eileider. Het is het fysiek onvermogen van de hen om het ei door de eileider te krijgen, waarschijnlijk als gevolg van zwakte van de hen, ziekte of een veel te koude omgeving. Zet de hen met legnood in een warme rustige omgeving en het ei wordt bijna altijd gelegd.

Klik hier en ontdek een interessant filmpje waarin enkele verrassende dingen worden gedemonstreerd. Ik ben ervan overtuigd dat u bepaalde dingen zeker niet weet.